CHRYZANTEMA
GARLAND, ZŁOCIEŃ WIEŃCOWY (Chrysanthemum coronarium) jest rośliną
jednoroczną z rodziny astrowatych, pochodzącą z południowej Europy i Azji
Wschodniej. Preferuje stanowiska słoneczne (może być półcień), gleby o odczynie
obojętnym, piaszczysto-gliniaste, przepuszczalne, nie za suche. Dorasta do 1m
wysokości. Kwitnie od czerwca do września. Roślina ta ma wszechstronne
zastosowanie, może być sadzona w ogródku jako roślina ozdobna, kwiaty mogą być
wykorzystane jako cięte do wazonu a przede wszystkim jako warzywo i zioło.
Wykorzystuje się młode liście z pędami oraz zewnętrzne płatki kwiatów. Przez
mieszkańców Krety pędy spożywane są na surowo lub gotowane na parze (gotowane
zbyt długo w wysokiej temperaturze stają się gorzkie). W Japonii dodaje się je
do nabemono, najczęściej jest to zupa lub gulasz trzymane gorące na jadalnym
stole na przenośnej kuchence a nawet czasem gotowane na stole. W Koreii służą
do różnych przystawek – banchan, zwykle jest to kimchi lub namul. W Tajlandii
są składnikiem omletów z ostryg.
Liście i kwiaty zawierają bardzo mało kalorii, za to dużo witamin, soli
mineralnych, zawierają również kwas chlorogenowy, karoten i flawonoidy. Kwas
chlorogenowy jest silnym przeciwutleniaczem, obniża wchłanianie cukrów w
przewodzie pokarmowym, ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i
przeciwgrzybiczne. Dzięki temu, że zawierają mało kalorii, są bogate w błonnik
i mają bardzo małą zawartość tłuszczu sprzyjają odchudzaniu. Chryzantema
spożywana na surowo dostarcza aż 460mg potasu w 100g, jest to prawie 30% więcej
niż ta sama porcja bananów.
Liście chryzantemy są pomocne w leczeniu migreny i bólów głowy, wspomagają
pracę wątroby. Herbatka z jej kwiatów łagodzi objawy przeziębienia, razem z
miętą skutecznie leczy potówki. Zewnętrznie stosuje się przy zapaleniu
spojówek, przy suchych i zmęczonych oczach. Kwiaty w tradycyjnej chińskiej
medycynie służyły do leczenia gorączki, nadciśnienia, suchości oczu i na bóle
głowy. Według najnowszych badań wykazują właściwości przeciwnowotworowe i
przeciwbakteryjne. Tradycyjnie używane są w leczeniu ran, chorób skóry,
zaostrzają apetyt, zapobiegają niestrawności, leczą choroby dróg oddechowych,
wykazują lekkie właściwości przeczyszczające. W pomieszczeniach chryzantemy
działają jak filtr powietrza oczyszczając je ze szkodliwych substancji.
Chryzantemy zawierają pyretryny, naturalny insektycyd. Spożywanie zbyt częste i
w dużych ilościach tej rośliny może być toksyczne. Nie zaleca się kobietom
karmiącym i w czasie ciąży.
Opracowanie Krzysztof Kuźniewski