WERBENA CYTRYNOWA,
LIPPIA TRÓJLISTNA (Lippia citriodora, Aloysia citrodora) jest
wieloletnim krzewem dorastającym do 3 m wysokości. Pochodzi z Ameryki
Południowej, skąd w XVII wieku została przywieziona do Europy przez
hiszpańskich i portugalskich podróżników. Jest wrażliwa na mróz, liście traci w
temperaturze poniżej 0° C, jednak jej drewno wytrzymuje spadki temperatury do
-10° C. Preferuje gleby umiarkowanie żyzne, wilgotne, piaszczysto gliniaste,
dobrze zdrenowane. Stanowisko słoneczne lub półcień, najlepiej w osłoniętym
miejscu. W tropiku jest zimozielona i kwitnie na biało od połowy lata do późnej
jesieni. Na zimę zabieramy ją do jasnego, chłodnego pomieszczenia, delikatnie
podlewamy co jakiś czas.
Ziele werbeny cytrynowej korzystnie wpływa na układ nerwowy, wykazuje delikatne
działanie uspokajające i antydepresyjne. Herbata z niej ma cudownie
orzeźwiający smak i aromat przypominający cytrynę, wzmacnia nasz organizm w
stanach wyczerpania. Ma działanie przeciwskurczowe, uśmierza skurcze przewodu
pokarmowego, stosowana jest w leczeniu zaburzeń trawienia, takich jak wzdęcia i
niestrawność. Pomaga w przeziębieniu przebiegającym z gorączką. Bywa pomocna w
infekcjach gardła i układu moczowego. Znalazła zastosowanie w leczeniu astmy i
biegunki. Ostatnie badania wykazały obecność dużej ilości antyoksydantów.
Citral występujący w werbenie, znajduje się również m.in. w trawie cytrynowej i
melisie, wykazuje działanie antynowotworowe. Ma uspakajający wpływ na centralny
system nerwowy, uspokaja psychikę, daje poczucie odprężenia, łagodzi napady
migreny, pomaga regenerować i osłaniać komórki. Bywa pomocna aby przywrócić
normalną pracę wątroby, kiedy cierpi się na tzw. kaca. Działając pobudzająco na
układ trawienny pomaga trawić tłuszcze, wspomaga pracę wątroby. Jest skuteczna
w leczeniu zakażeń skóry wywołanych przez bakterie gronkowca złocistego.
Zawarty w werbenie cytrynowej cyneol pomaga zwalczać wirusy grypy. Odstrasza
muszki i niektóre owady, zabija roztocza. Olejek ma działanie bakteriobójcze i
owadobójcze, wykorzystywany jest do leczenia trądziku i czyraków a w postaci
rozcieńczonej jako insektycyd. Długotrwałe i w dużych ilościach stosowanie może
powodować podrażnienie żołądka i nerek.
Świeżych lub suszonych liści używa się do orzeźwiających herbat ziołowych.
Dodają smaku rybom, drobiu, mogą być składnikiem dżemów, galaretek, sałatek
owocowych, marynat warzywnych. Olejek werbenowy używany jest w przemyśle
perfumeryjnym do aromatyzowania mydeł, żeli do kąpieli, olejków do pielęgnacji
ciała i toników. Zielony cukier z nutką cytrusową otrzymujemy ucierając w
moździerzu świeże liście werbeny. Razem ze skórką z pomarańczy i cytrynami
wchodzi w skład tradycyjnej brytyjskiej lemoniady. Miksując świeże liście
werbeny z olejem z pestek winogron otrzymujemy wspaniały dodatek do sałatek i
marynat.
Opracowanie Krzysztof Kuźniewski