MELISA LEKARSKA (Melissa officinalis) – w starożytnej Grecji nazywano ją „radością serca”, „eliksirem życia” i wierzono głęboko, że jej stosowanie przywraca nadwątlone siły i przedłuża życie. Jest to roślina trwała, o charakterystycznym zapachu cytryny, lecznicza i miododajna.
Ziele zawiera do 0,25% olejku (Oleum Melissae), w skład którego wchodzi geraniol, citronellol, citral, linalol; oprócz tego surowiec zawiera garbniki, substancje gorzkie, kwasy organiczne, śluz, żywice, sole mineralne. Dzięki tym właściwościom, a zwłaszcza obecności olejku lotnego, melisa ma w ziołolecznictwie szczególne zastosowanie jako środek wzmacniający, uspokajający nasz system nerwowy i obniżający próg wrażliwości ośrodkowego układu nerwowego, przy bezsenności, neurastenii i wyczerpaniu nerwowym. Melisę stosuje się również w różnych dolegliwościach przewodu pokarmowego, przy niedomodze wątroby, trzustki, także gdy dolegliwości te są pochodzenia nerwowego (skurcze jelit, dróg żółciowych, i dróg oddechowych), a także przy podniesionym ciśnieniu krwi.
Niektórym składnikom melisy, a zwłaszcza garbnikom, przypisuje się działanie przeciwbakteryjne, a w pewnych okolicznościach nawet przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Znane i cenione jest działanie melisy w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Wykazano że melisa hamuje nadmierny rozwój komórek nowotworowych.
Kulinarne zastosowania. Świeże liście dobrze komponują się z kiszoną kapustą, rybami, majonezem. Można ich użyć do marynowania śledzi, wcześniej wymoczonych w wodzie. Gdy stracą trochę soli uciera się garść liści melisy ze szklanką oliwy i zalewa filety. Po dobie w lodówce można zacząć konsumpcję. Świeże liście melisy używane są jako przyprawa do sałatek z warzyw liściowych, ogórków, zup, galaretek, kremów, napojów a także wina.
Napar melisowy: 1 czubatą łyżkę suszonych i rozdrobnionych liści lub ziela melisy zalewamy szklanką wrzącej wody i pozostawiamy pod przykryciem przez 20-30 minut. Po przecedzeniu pijemy 2-3 razy dziennie pół szklanki naparu, przede wszystkim w stanach ogólnego pobudzenia nerwowego, w nerwicy wegetatywnej, stanach niepokoju i bezsenności.
Wino melisowe. Około 50 g świeżych rozdrobnionych liści zalewamy 1 butelką białego wina półwytrawnego i pozostawiamy w ciemnym miejscu na 3 doby. Po przecedzeniu pijemy 3 razy dziennie po 2-3 łyżki maceratu przed jedzeniem dla pobudzenia trawienia, a także jako łagodny środek uspokajający.
Liście melisy wchodzą w skład mieszanki ziołowej Nervosan , granulatu Nervogran , a wyciąg płynny z zioła zawierają krople Nervosol.
Opracowanie Krzysztof Kuźniewski