KOZŁEK LEKARSKI
(Valeriana officinalis) jest rośliną wieloletnią występującą
dość powszechnie w Europie i Azji. W Polsce najczęściej można go spotkać na
mokrych łąkach i nad brzegami rzek. Najlepsze warunki do uprawy stwarzają gleby
o odczynie obojętnym, głębokie, utrzymane w dobrej kulturze, dość wilgotne. W
uprawie najczęściej sadzony jest wiosną i zbierany wiosną następnego roku albo
sadzony jesienią i wykopywany jesienią w przyszłym roku.
Znany już od
czasów starożytnych w Grecji i Rzymie gdzie stosowano go jako zioło na
bezsenność, jako przyprawę a nawet jako perfumy. Surowcem zielarskim są kłącza
i korzenie kozłka lekarskiego. Wykazują one działanie uspokajające,
przeciwdrgawkowe, są pomocne w leczeniu migreny. Badania udowodniły że waleriana
może poprawić jakość snu, bez wywoływania skutków ubocznych. Najskuteczniejsza
jest u osób, które mają trudności z zasypianiem i które budzą się w nocy.
Stosowana jest również w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Działa
przeciwskurczowo na układ pokarmowy. Spowalnia pracę serca, wzmacnia jego siłę,
stosowany w leczeniu kołatania serca. Zmniejsza nadciśnienie tętnicze i łagodzi
stany niepokoju. Korzeń kozłka jest nietoksyczny ale stosowany w dużych
dawkach, może powodować działania niepożądane takie jak zawroty głowy czy
senność. Kozłek lekarski zawiera ponad 150 składników chemicznych. Chociaż
uspokajające działanie rośliny znane jest od bardzo dawna, to związki
odpowiedzialne za jego działanie nie zostały doprecyzowane i określone.
Korzeń i liście kozłka wabią koty( podobnie jak kocimiętka), są również
atrakcyjne dla szczurów. Stosowany w przemyśle perfumeryjnym, choć zapach
kozłka przez wiele osób uważany jest za nieprzyjemny. Liście są bardzo bogate w
fosfor.
Opracowanie Krzysztof Kuźniewski