Amarantus

AMARANTUS, SZARŁAT (Amaranthus) jest najczęściej rośliną jednoroczną z rodziny szarłatowatych. Niektóre z nich uprawiane są ze względu na swoje walory ozdobne, inne dla jadalnych nasion, inne jako warzywo dla jadalnych liści i pędów. Nasiona i liście szarłatu wykorzystywali już Aztekowie, wierzyli że daje on im nadprzyrodzoną moc . Ze względu na zawartość dużej ilości witamin, minerałów i przeciwutleniaczy staje się coraz bardziej popularny. Liście szarłatu są doskonałym źródłem witaminy A, witaminy C, kwasu foliowego, tiaminy, niacyny i ryboflawiny a także żelaza, wapnia, potasu, fosforu, cynku i miedzi oraz pierwiastków śladowych. Wapnia i niacyny(witamina B3) szarłat zawiera 3 razy więcej niż szpinak a 20 razy więcej wapnia i 7 razy więcej żelaza niż popularna u nas sałata. Szarłat zawiera 30 % więcej białka z kompletem aminokwasów niż zboża. Ze względu na skład powinien być podstawą żywienia wegetarian i wegan. Wysoka zawartość błonnika poprawia trawienie i zmniejsza zaparcia, jest lekkostrawny. Może wchodzić w skład diety bezglutenowej , zmniejsza poziom insuliny we krwi, pomaga kontrolować wagę uwalniając hormon hamujący apetyt dając uczucie sytości. Skutecznie obniża poziom cholesterolu LDL, dzięki dużej zawartości żelaza zwiększa zawartość hemoglobiny i krwinek czerwonych. Liście amarantusa są doskonałym źródłem steroli roślinnych, które chronią przed rozwojem miażdżycy, wspomagają działanie układu odpornościowego, zmniejszają ryzyko wystąpienia zawału serca oraz udaru mózgu. Wysoka zawartość fitosteroli w pożywieniu zapobiega wielu nowotworom a pomaga w tym również obecność aminokwasu lizyny, który w połączeniu z witaminą E i witaminą C wpływa na procesy antykancerogenne. Ponieważ zawiera dwa razy więcej wapnia niż mleko może zapobiegać osteoporozie. Sok z liści powstrzymuje wypadanie włosów i ich przedwczesne siwienie. Zawiera spore ilości kwasu szczawiowego, dlatego osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów, dnę czy choroby nerek powinny go unikać. Unikać również należy odgrzewania gotowanego szarłatu ze względu na przemianę azotanów w azotyny. Jest popularnym warzywem w Indonezji, Malezji, na Filipinach. W Indiach bywa smażony z chili i cebulą lub gotowany w sosie z tamaryndowca, w Chinach liście z łodygami smażone są metodą stir-fry w niewielkiej ilości tłuszczu z dodatkiem mięsa wieprzowego lub drobiowego. Na Karaibach bywa składnikiem gulaszu- zupy zwanej pepperpot. W Grecji liście szarłatu po ugotowaniu podawane są z oliwą z oliwek i sokiem z cytryny w sałatkach, najczęściej jako dodatek do smażonych ryb. W Wietnamie dodawane do zup, w Afryce są popularnym pokarmem roślinnym, w Sri Lance po ugotowaniu spożywa się je razem z ryżem. W Tajlandii sporządza się szarłat liściasty podobnie jak u nas szpinak. Biały korzeń dojrzałego szarłatu o mlecznym smaku bywa gotowany razem z pomidorami lub w sosie z tamaryndowca. Znaczenie szarłatu w naszej diecie powinno stale wzrastać, ze względu na jego prozdrowotne właściwości.

Opracowanie Krzysztof Kuźniewski